มหัศจรรย์เลข 0

มหัศจรรย์เลข 0

เวลามีน้องคนไหนมาปรึกษาปัญหาและบ่นว่าตัวเองไม่มีคุณค่า
ผมจะบอกให้น้องนึกถึงเลข 0
เลข 0 ที่ใครๆ ก็คิดว่าไร้ค่า แต่แท้จริงแล้วมันมีคุณค่า
และเป็นคุณค่าระดับเปลี่ยนแปลงโลกที่เดียว
เพราะเลข 0 คือจุดเริ่มต้นของการปฏิวัติทางคณิตศาตร์
พอน้องเริ่มงง ผมก็จะขึ้นธรรมาสน์บรรยายธรรมทันที
เคยได้ยินคำว่า "ระบบเลขฐาน 10" ไหมครับ
สมัยก่อนแม้วิชาคณิตศาตร์ในประเทศต่างๆ จะมีการพัฒนาขึ้นเรื่อยๆ
แต่มีข้อจำกัดตรงที่ "สัญลักษณ์" ของตัวเลขทำให้การเพิ่มตัวเลขจำนวนมากๆ มัปัญหา
นึกถึงเลขโรมันสิครับ

l ll lll lV V Vl Vll Vlll lX X

นี่คือสัญลักษณ์ของเลข 1 ถึง 10
แต่พอถึง 50 สัญลักษณ์จะป็น L
100 คือ C
D คือ 500
M คือ 1,000
ถ้าเขียนว่า MCCXXX ก็คือ 1,230
แล้วลองนึกต่อว่า ถ้าเอา MCCXXX มาคูณกับ DLX จะเป็นอย่างไร
แค่เห็นสัญลักษณ์ก็งงแล้ว
จนเมื่อคนอินเดียคิดระบบเลขฐาน 10 โดยใช้เลข 0 ขึ้นมา
เชื่อไหมครับว่าแรงผลักดันให้คิดหาวิธีการคำนวนแบบง่ายๆ คือความศรัทธาด้านศาสนา
เขาอยากคำนวนหาพื้นที่ในการทำพิธีกรรมบูชาเทพเจ้า
คิดไปคิดมาก็เลยสร้างระบบคิดใหม่เพื่อให้คำนวนพื้นที่ได้ง่ายๆ โดยใช้เลข 0 ในระบบเลขฐาน 10
ชาวอินเดียใช้เลข 0 เป็นตัวกำหนดจังหวะ ที่ให้การเพิ่มขึ้นของเลขสามารถเขียนได้ง่าย เข้าใจง่าย และคำนวนง่าย
ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้เมื่อทำให้ "ง่าย" ต่อการเข้าถึง
การขยายฐานความรู้ก็จะเป็นเรื่องไม่ยากอีกต่อไป

ความรู้จากอินเดียถูกชาวอาหรับนำไปเผยแพร่ในประเทศ ยุโรป
จึงทำให้คนคิดว่าอาหรับเป็รคนคิดขึ้นและเรียกการเขียนเลขแบบนี้ว่า "เลขอารบิก"
จนต่อมามีการค้นหบว่า "อินเดีย" เป็นผู้คิดระบบนี้เป็นชาติแรก
ฝรั่งจึงยอมประนีประนอม และเรียกระบบนี้ว่า "ระบบเลขฮินดูอารบิก"
จุดเปลี่ยนสำคัญของระบบนี้ไม่ใช่เรื่อง "เลขฐาน10"
แต่เป็นเลข 0
เพราะหลายประทศค้นพบและใช้เลขฐาน 10 มานานแล้ว
แต่ไม่มีใครเคยคิดนำเลข 0 มาช่วยทำให้การคำนวนง่ายขึ้น
เลขที่เหมือนไม่มีค่า แต่กลายเป็นจุดเริ่มต้นของ "การปฏิวัติทางคณิตศาสตร์"
นี่คือความยิ่งใหญ่ของเลข 0
ผมบอกน้องว่าคนเราทุกคนมีค่าแตกต่างกัน เหมือนกับตัวเลข
เลข 9 ย่อมมีค่ามากกว่าเลข 0 ถึง 8
แต่ถ้าเลข 9 ไปอยู่ผิดที่ผิดทาง ไปอยู่ข้างหลังเครื่องหมาย -
จากเลขที่มีค่าสูงสุด สูงกว่าเลข 0 ถึง 8
ทันทีที่มันอยู่ผิดที่ผิดทาง 9 จะมีค่าต่ำสุดทันที
-9 ย่อมน้อยกว่า -8 -7 -6 ....
และ 0 ที่เคยมีค่าต่ำสุด แต่กลับเป็นเลขที่มีค่าคงที่
เพราะ 0 กับ -0 มีค่าเท่ากัน
และ 0กลายเป็นเลขที่มีค่าสูงกว่าเลขใดทันทีเมื่ออยู่หลังเครื่องหมาย -
ผมสอนน้องว่าชีวิตของคนเราก็เหมือนกับตัวเลข
นอกจากมีค่าในตัวเองแล้ว
ต้องดูด้วยว่าเราอยู่ถูกที่ถูกทางหรือเปล่า ??

ตัวเลขนั้นถ้าเราเอามาเล่น เอามาคิด ก็สนุกได้
เช่นเดียวกับ "ชีวิต"
คิดให้สนุก คิดในมุมอื่นบ้าง
ปัญหาที่กำลังทุกข์อยู่ก็อาจจะไม่ใช่ปัญหา
คิดดูสิครับเลข 0 นั้นหากวางอยู่ข้างหน้าเลขใดก็ตาม
01-02-03....
เลข 0 จะไม่ทำให้เลขนั้นมีค่าเพิ่มขึ้น
แต่ถ้าเลข 0 ไปอยู่ข้างหลังเลขตัวไหน
มันจะช่วยเพิ่มคุณค่าให้กับเลขนั้น 10 เท่าตัว
จาก 1 เป็น 10 ก็เพิ่มขึ้น 10 เท่า
จาก 80 เป็น 800 ก็เพิ่มขึ้น 10 เท่า
"ที่เรารู้สึกว่าตัวเองไม่มีค่า บางทีอาจเป็นเพราะเรายืนผิดที่" ผมบอก
ความสำเร็จไม่ได้วัดกันตรงที่ตำแหน่งที่เรายืน
คนประสบความสำเร็จไม่จำเป็นต้องยืนอยู่เบื้องหน้า

"คนเราไม่จำเป็นต้องเป็น 1 เสมอไป เป็นเลข 0 ก็ได้
ขอเพียงแต่ให้อยู่ถูกที่ถูกทางเท่านั้นเอง"

เครดิต จากหนังสือ สนุกคิด แล้วบิดขี้เกียจ 'หนุ่ม้มืองจันท์'